Gelijkspel pleit voor positieve seksuele beleving: “Waar iemands grens ligt, verschilt per persoon”

HAN-studenten Simone Wolters (22) en Jorn van den Wijngaart (24) zijn aangesloten bij Gelijkspel, een landelijke organisatie die zich inzet voor een positieve seksuele omgeving en beleving voor studenten. Want dat is hard nodig. “Er heerst in het studentenleven vaak een cultuur van ‘scoren’, waarbij grenzen bewust en onbewust overschreden worden.”

Tijdens het interview met Simone (vierdejaarsstudent HBO Verpleegkunde, op de foto in het midden) en Jorn (tweedejaarsstudent Social Work, op de foto rechtsboven) wordt vlug duidelijk dat Gelijkspel vooral “een open gesprek over seks wil aanjagen”. Jorn: “We delen tijdens onze workshops geen handboek uit met hoe je het beste en meest correct te werk kunt gaan bij seksuele situaties. Het gaat erom dat je bewustwording creëert over hoe je de grenzen van jezelf en de ander op een goede en gezonde manier verkent en ontdekt. En natuurlijk respecteert.”

Grensoverschrijdende cultuur
Gelijkspel heeft in zeven studentensteden eigen teams die trainingen en workshops geven aan onder meer studentenverenigingen en andere student-gerelateerde groepen en organisaties. Daar heerst doorgaans een bepaalde, veelal grensoverschrijdende cultuur als het gaat om seks. Dit uit zich bijvoorbeeld in denigrerend taalgebruik, de druk om te ‘scoren’ of juist niet te ‘scoren’, de verwachting dat de ander bereid is all the way te gaan als ze eenmaal bij je in bed belanden en de drempel om te beginnen over een condoom. Soms kan zelfs een knipoog van een hogergeplaatst persoon binnen een organisatie of opleiding voor verwarring zorgen.

“De één ziet er niks grensoverschrijdends in, de ander vindt het ongepast en wordt er ongemakkelijk van”

“Waar iemands grens ligt, verschilt per persoon”, aldus Jorn. “Vrij snel in onze workshops vragen we bijvoorbeeld hoe je het vindt als een docent samen met studenten een borrel drinkt en ineens een knipoog aan je geeft. Vaak zijn er dan al verschillende reacties: de één ziet er niks grensoverschrijdends in, de ander vindt het ongepast en wordt er ongemakkelijk van. Zo zie je dat grenzen voor iedereen anders liggen, zelfs als het over relatief kleine dingen gaat.”

Het grijze gebied
Simone benadrukt dat Gelijkspel vooral wil praten over “het grijze gebied”. “Er zijn dingen die we allemaal grensoverschrijdend vinden, zoals verkrachting. Daar zijn we het over eens. Maar er zijn ook lastigere situaties. Stel: iemand komt na het uitgaan met je mee naar huis. Je wilt graag zoenen en misschien wat strelen, maar niet verder gaan dan dat. Hoe maak je dit duidelijk aan de ander zonder dat de sfeer abrupt omslaat? Gaat de ander je grens respecteren, of dringt diegene aan? Hoe ga je daarmee om?”

Er gebeurt op zulke momenten veel, aldus Simone. “Soms merk je zelf pas gaandeweg wat je eigenlijk wilt en tot hoe ver je wilt gaan. Ondertussen zit je misschien met angst: gaat de ander dat wel accepteren? De druk om te voldoen aan (daadwerkelijke of ingebeelde) verwachtingen speelt vaak een rol. Misschien wil je niet gezien worden als ‘preuts’, of ‘saai’. Terwijl: er is niks mis met het volgen van je eigen gevoel en tempo. Bovendien is de ander zich misschien van geen kwaad bewust en vindt die het juist fijn dat jij het gesprek opengooit.”

“Je kunt elkaar vragen: mag ik verder gaan? Of: vind je dit fijn?”

Aftasten
De bedpartner heeft dus ook een taak: het aftasten, letterlijk en figuurlijk, van wat de ander wil. Het gaat beide kanten op, dit “seksuele spel”, zoals Gelijkspel het noemt. “Je kunt elkaar vragen: “mag ik verder gaan?” Of: “vind je dit fijn?” Uiteraard is het zaak ook daadwerkelijk te luisteren en er gehoor aan te geven”, aldus Simone.

Voel je bij seks niet vanzelf aan wat de ander wil? “Dat is eigenlijk een misvatting”, aldus Simone. Er zijn allerlei factoren die kunnen zorgen voor een verkeerde inschatting of miscommunicatie. “Wat de één opvat als een aanmoediging, kan voor de ander nog als twijfel overkomen. Alleen het feit dat iemand niet stopt of geen “dit wil ik liever niet” zegt, betekent niet dat ze er klaar voor zijn, of meteen alles willen. Soms is het moeilijk om iets te zeggen of in te schatten of het kan.”

Overigens wil dit niet zeggen dat je abrupt het licht aan moet knippen en op luide, zakelijke toon moet vragen wat het plan of de bedoeling is. Jorn, lachend: “Je kunt het subtiel vragen, natuurlijk. Maar het is wel belangrijk om te checken of je elkaar echt begrijpt en je het allebei eens bent met wat jullie doen.”

Bovendien is er, vooral op feestavonden en tijdens het uitgaan, geregeld sprake van alcoholgebruik of andere verdovende middelen. Simone: “Onder invloed kun je de ander niet altijd goed aflezen of aanvoelen. Ook je eigen grenzen kunnen gemakkelijker opschuiven of wegvallen. Het is dan extra belangrijk om tóch te checken bij elkaar of je elkaars grenzen niet overgaat.”

Veilige omgeving creëren
Hoe weet je eigenlijk wat je grenzen zijn? Vaak ontdek je pas waar je grenzen liggen als ze overschreden worden. Juist dan merk je op dat je iets niet prettig vindt, of (nog) niet wilt. “Klopt”, knikken Simone en Jorn. “Soms weet je al wat je wilt, omdat je per se wilt wachten met iets, of er pas op een ander moment in het contact klaar voor raakt. Maar je ontdekt het ook vaak ter plekke. Dat is niet erg, als je maar kunt aangeven dat je die grens voelt, waarbij de ander dit hoort en respecteert.”

Dat bedoelt Gelijkspel dan ook met het creëren van een veilige omgeving en een positieve beleving van seks: dat we gezamenlijk de cultuur veranderen en dat het normaal wordt om er samen over te praten. Jorn: “En dat dingen als ‘moeten scoren’, elkaar bestempelen als ‘slet’ en gelijk all the way moeten gaan tijdens seks niet meer de heersende norm vormen.”

Gelijkspel is dan ook blij dat ze steeds vaker uitgenodigd worden. Simone: “Niet alleen bij studentenverenigingen, maar ook bij onderwijsinstellingen en andere studentenorganisaties. We merken dat er een positieve verschuiving gaande is, met de wens om grensoverschrijdend gedrag aan te pakken en de huidige cultuur te veranderen.”

SAM besteedt de komende periode regelmatig aandacht aan Gelijkspel. Zo gaan we in gesprek met de oprichters, zullen we een workshop bijwonen en zoeken hen op tijdens de introweek van het komende studiejaar.

Benieuwd geraakt naar meer informatie over (het inzetten van) Gelijkspel? Ga dan naar hun website!