“Ieder kind verdient een goede basis van waaruit het kan leren en zich ontwikkelen”

Geen Prinsjesdag zonder Troonrede. Elk jaar vraagt SAM een HAN’er om deze toespraak kritisch onder de loep te nemen. Deze keer: Aly Smelt, directeur van de Academie Educatie. Wat worden, in haar ogen, met name kinderen, jongeren en studenten wijzer van de kabinetsplannen?

“De Troonrede heb ik vanuit twee perspectieven bekeken. Allereerst met de bril van directeur Educatie op: wat betekenen de ambities en vergezichten voor het veld waarvoor wij studenten opleiden aan de Pabo en bij de lerarenopleidingen? Dus: de scholen, de leraren en vooral ook hun kinderen in het primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Dan draait het om thema’s die de koning ook nadrukkelijk noemde, zoals kansengelijkheid, inclusie, kwaliteit van onderwijs. Thema’s die we ook in onze opleidingen en lectoraten ter hand nemen.

Met als hamvraag: hoe zorg je ervoor dat er een beloftevolle toekomst is voor alle kinderen? Om de koning te citeren: ‘Een zeker bestaan, met gelijke kansen, valt of staat met goed onderwijs.’ Helemaal waar. Tegelijkertijd, omgekeerd, onderwijs heeft een gezonde voedingsbodem nodig. Scholen en leraren kunnen niet toveren. Een rode draad in deze Troonrede was niet voor niets armoedebestrijding en bestaanszekerheid. Kinderen verdienen een goede basis van waaruit ze kunnen leren en zich ontwikkelen: een stabiele en veilige thuissituatie, een dak boven hun hoofd, genoeg te eten, aandacht en steun, de kans om naar school te gaan. Allemaal van het grootste belang, willen we komende generaties perspectief bieden. Hopelijk gaan we in Nederland meer integraal kijken naar wat kinderen en jongeren, ook onze studenten, nodig hebben.

“Het onderwijs is bij uitstek de plek om verschillen te overbruggen, om samen verder te komen”

Verder, maar dan vooral met de hbo-bril op mijn neus, sprak mij in de rede aan dat de koning beklemtoonde dat bij uitstek het onderwijs een plek is waar we kunnen leren naar elkaar te luisteren, begrip op te brengen voor andere zienswijzen, en vooral ook een plek waar we verschillen kunnen overbruggen. Daar ben ik het roerend mee eens. ‘Democratie als houding’, zoals Willem-Alexander het noemde, dat is nu net wat wij onze studenten hopen bij te brengen. Want de maatschappij van morgen komt alleen tot stand in onderlinge samenwerking en vertrouwen. Staan we tegenover elkaar, dan komt niemand verder.

Wat magertjes vond ik de passage die expliciet over onderwijs ging: ‘In het onderwijsbeleid is er veel aandacht voor taal en rekenen. En voor een grotere waardering voor het middelbaar beroepsonderwijs, waar de vakmensen van de toekomst worden opgeleid. De herinvoering van de basisbeurs is een feit. De meest kwetsbare leerlingen krijgen een steuntje in de rug, met extra activiteiten buiten het klaslokaal en een gratis gezonde maaltijd op school. Het kabinet blijft inzetten op de aanpak van het lerarentekort, onder andere door regionaal de samenwerking tussen scholen, lerarenopleidingen en gemeenten te bevorderen.’
Klopt, maar het bevat niet veel nieuws. Dat doen we al. Maar goed, een demissionair kabinet mag je natuurlijk een relatief beleidsarme troonrede niet aanwrijven. Ik teken er wel bij aan dat ik het droevig vind dat gratis schoolmaaltijden überhaupt nodig zijn. Beschamend voor een welvarend land.

Van een volgend kabinet hoop ik verder op wat meer structurele steun voor kleinere lerarenopleidingen zoals die voor leraar Duits of Natuurkunde. Als we het belangrijk vinden, ook voor onze economische toekomst, dat voldoende Nederlanders de Duitse taal machtig zijn of technisch geschoold zijn, investeer dan ook hierin. Strooi niet sporadisch met wat ik confetti-subsidies noem, maar kom over de brug met degelijke, structurele financiering. Kijk naar wat nodig is op de lange termijn.

De laatste passage die de koning voorlas, is mij uit het hart gegrepen: ‘Een jonge generatie die gezond en gelukkig kan opgroeien, is het fundament voor de samenleving van morgen.’ Zo is het. Maar papier is geduldig. Laat iedereen die daarin een rol heeft te spelen, ook wij als HAN, daden bij die woorden voegen!”

Lees op HAN.nl meer over de Academie Educatie.