Voel jij je thuis op de HAN? “Het gaat over acceptatie, respect, inclusie en waardering”

Een belangrijke factor voor studentenwelzijn en studiesucces is de zogeheten ‘Sense of belonging’. Voel jij je thuis op de opleiding en in de groep? Voel jij je gezien en gehoord door docenten? Deze Sense of belonging stond dinsdag centraal tijdens een online HAN etalagebijeenkomst met onderzoeker Claudia Gomes van Hogeschool Rotterdam.

Iedereen heeft behoefte aan verbinding met een ander. Maar waar de een veel mensen nodig heeft om lekker in zijn/haar/hun vel te zitten, kan een ander juist gelukkig zijn met een enkele vriend. “Je kunt dat vergelijken met een groot of een klein glas: de omvang bepaalt jouw behoefte aan sociale contacten”, zegt Claudia Gomes. “We noemen dit The need to belong. Jongeren hebben meestal een groot glas, als je ouder wordt, heb je genoeg aan een kleiner glas. In hoeverre tegemoet wordt gekomen aan die contactbehoefte, kun je vergelijken met vloeistof. Hoe meer het glas gevuld raakt, hoe groter de Sense of belonging. Het is moeilijk daar een goed Nederlands woord voor te vinden, het is een veelomvattend begrip. Het gaat over je geaccepteerd, gerespecteerd, geïncludeerd en gewaardeerd voelen.”

Welgemeende interesse
Gomes is onderzoeker bij het Lectoraat Studiesucces van Hogeschool Rotterdam. Ze houdt zich bezig met de psychosociale factoren die studiesucces beïnvloeden en bracht onlangs een publicatie uit over ‘The sense of belonging’: I belong here. In haar digitale workshop gaat ze uitgebreid in op verbinding, die wordt gevormd door welgemeende, wederzijdse interesse en frequent contact. Ze nodigt veertig deelnemers van de HAN uit om mee te denken en vragen te stellen via de chat. Het is wat tegenstrijdig om het via een afstandelijke Teams-bijeenkomst te hebben over zaken als verbinding, lichaamstaal en oogcontact. Aan de andere kant maakt dit het misschien makkelijker om open te zijn. Zo vertelt een deelnemer dat het prettig is om geaccepteerd te worden, ook al ratelt ze, is ze enthousiast en komen er soms ongelukkige opmerkingen uit haar mond. “Dan is het fijn als mensen zeggen: zo ben jij, ik weet dat je het niet rot bedoelt.”

Het tegenovergestelde van erbij horen, bezorgt iemand een Sense of alienation, een gevoel van vervreemding of eenzaamheid. De hersenen reageren hierop op eenzelfde manier als bij honger of pijn. Claudia Gomes: “Mensen kunnen er ziek van worden en zelfs suïcidaal.”

Aanpassen
Erbij willen horen is universeel en motiveert mensen om zich aan te passen. Zo zal iemand die van de middelbare school naar het hbo gaat, zijn best doen om zijn oude identiteit (scholier) te verruilen voor een nieuwe: die van student. Hij sluit zich aan bij de groep. Het beïnvloedt ook prestaties. Naast een sociale component heeft het een affectieve en een gedragscomponent. Aan de hand van vijf punten, waaronder je relatie met collega’s (of medestudenten) en of je op je gemak bent tijdens een vergadering (of les), kun je vaststellen of je nog op de juiste plek zit. Voel jij je nog thuis? Bij ieder punt kun je een cijfer zetten. Gomes: “Bij een laag cijfer kun je je afvragen wat je wilt dat er verandert en wat je daar zelf aan kunt doen.”

De afstand verkleinen tussen docent en student
Dan is het tijd om zelf aan de slag te gaan. Hoe creëer je een omgeving waarin iedereen het gevoel heeft erbij te horen? Hoe krik je de Sense of belonging op? Welke interventies kunnen helpen? Een deel van de aanwezigen vertrekt naar vergaderingen, naar studenten of heeft andere verplichtingen. De rest praat online in kleine groepjes over hoe je verbinding bevordert. Bijvoorbeeld met grote zaken als het ‘Eerste honderd dagen project’, waarin je zorgt dat de student goed landt in het hbo. Of werken met student-buddy’s die eerstejaars begeleiden. Iets kleins, zoals dat de docent als eerste in de klas is en als laatste het lokaal verlaat, kan ook al een verschil maken. “Als ze de klas inkomen, geef ik ze een hand”, illustreert een vrouw. Gastheer of -vrouw zijn. Weten hoe studenten heten, ze feliciteren als ze jarig zijn, met een taart op het bord. De afstand verkleinen tussen docent en student. “Vragen hoe het gaat. Door de klas lopen, links en rechts feedback gevend.” Investeren in kennismaking aan het begin van nieuwe lessen en een nieuwe klas. De voorbeelden rollen voorbij.

Maatwerk
De conclusie: zorgen voor de Sense of belonging is maatwerk. In verschillende situaties kunnen daarvoor andere voorwaarden gelden, er is geen standaardrecept. Claudia Gomes tijdens de gezamenlijke bespreking: “Ook is het een self fulfilling prophecy. Als je denkt dat een opleiding niks voor jou is en de mensen niet bij jou passen, verlaagt dat de kans op succes, en omgekeerd.”
“Wordt vervolgd”, belooft de organisator tot besluit. “Maar dan in een fysieke bijeenkomst.”

Deze etalagebijenkomst is georganiseerd door het HAN Programma van Aansluiting i.s.m. het Leernetwerk Studentbegeleiding van de HAN.