AI-tool Enable Lens maakt blinden en slechtzienden ‘streetwise’ op internet

Onbeperkte toegang tot elke site, ook al ben je blind of slechtziend? Dat kan nu. HAN-student Richard Visser heeft het voor elkaar gebokst met zijn AI-tool Enable Lens. Vandaar ook dat hij 2 oktober in de finale staat van de competitie De Innovatiefste Student van Nederland.

Wat heb jij als student Communication & Multimedia Design bedacht en hoe werkt het precies?

“Je kunt websiteteksten laten voorlezen door een screenreader. Veel mensen met een visuele beperking maken hier dagelijks gebruik van. Vervelend is alleen dat veel sites vóór en achter de schermen de boel niet op orde hebben. Denk aan afbeeldingen zonder beschrijving of vage, inhoudsloze knopnamen. Zonder goed zicht vang je dan alsnog bot, ook met de beste reader.

Om die frustratie uit de wereld te helpen heb ik Enable Lens bedacht. Een extensie voor browsers. Die tool ontsluit elke site voor blinden en slechtzienden, ook sites waarop met hun behoeftes niet of nauwelijks rekening is gehouden. Hoe? Door een betere duiding van de totale site-inhoud, met behulp van AI. Zo kan Enable Lens alles wat er op de site staat bij sitebezoek direct vertalen naar audio-informatie waar screenreaders – en dus hun gebruikers – wél chocola van kunnen maken. Strikt genomen is mijn extensie een soort noodverband. Beter zou het natuurlijk zijn als ontwikkelaars zelf allemaal al toegankelijke websites zouden bouwen.”

“Een plaatje zegt meer dan duizend woorden, ja. Maar niet voor wie ‘t niet kan zien”

Je eerste stap was spreken met de doelgroep zelf. Wat gaven deze ervaringsdeskundigen je mee?

“Navigeren op internet voelt voor hen geregeld als dwalen door een doolhof. Vol paden die doodlopen bij online bordjes als ‘Lees meer’, ‘Klik hier’ of ‘Aanmelden’. Zonder inhoudelijke toelichting. Een plaatje zegt meer dan duizend woorden. Maar niet voor wie ‘t niet kan zien; een goede beeldbeschrijving is dan broodnodig.
Formulieren zijn ook een bron van ergernis. Wéér omdat verhelderende labels ontbreken die duidelijk maken wat nu eigenlijk de bedoeling is. Pop-ups en cookies helpen evenmin, omdat die – ongemerkt voor de doelgroep – de gebruiksmogelijkheden op de site inperken. Dit maakt de online hindernisbaan voor blinden en slechtzienden nog uitdagender.

“Sitebouwers hebben vaak te weinig oog voor visueel beperkten. Over visuele beperking gesproken”

Oorzaak van dit alles is dat sitebouwers, vooral bij kleinere organisaties, vaak te weinig oog hebben voor de manier waarop visueel beperkte mensen navigeren. Ze weten vaak ook niet hoe hun spraak- en braillesoftware werkt. Het blijft onder de radar, jarenlang in veel gevallen. Over visuele beperking gesproken.”

Hoe kwam je op het idee? En wat inspireerde je om er volledig voor te gaan?

“Al bij aanvang van mijn studie wist ik: als ik een probleem ga oplossen met ict, dan wil ik iets zinnigs doen, iets wat waarde toevoegt. Ik heb geen zin om mijn tijd te verdoen met dingen waar niemand op zit te wachten.
Tijdens mijn stage had ik de opdracht om na te gaan hoe je volgens de richtlijnen voor digitale toegankelijkheid sites moet inrichten, en hoe dat in de praktijk verloopt. In een artikel las ik dat 90% van de sites in Nederland onvoldoende toegankelijk is. Toen kwam in me op: dit is een groot probleem, en daar wil ik wat aan doen.

Die kans kwam in de minor Digital Media Production, onderdeel van mijn opleiding Communication & Media Design. Daar heb ik deze tool als prototype ontwikkeld.
Hoe meer ik met ervaringsdeskundigen uit de doelgroep sprak, hoe meer het tot mij doordrong waar zij allemaal tegenaanlopen. Dat motiveerde me nog meer om met een goed product te komen.”

AI gaat razendsnel vooruit. En een prototype is per definitie work in progress. Wat zijn je toekomstplannen rond Enable Lens?

“De testers, zelf uit de doelgroep, zijn er tot nu toe heel blij mee. Vooral omdat het hun zelfstandigheid vergroot. Ze krijgen meer regie over hun leven, omdat tegenwoordig zoveel online gebeurt. Fijn natuurlijk, maar inderdaad: het is nog steeds gewoon een prototype.

Voor mijn afstudeerfase heb ik al een stevig to do-lijstje. Wat kan ik nog meer met AI? Kan het toegankelijker? Is de dataveiligheid op orde? Daarna wil ik een startup met de naam Enable Lens opzetten. Om de tool te blijven verbeteren. Maar ook om tot innovatieve oplossingen te komen voor bedrijven die hun sites toegankelijker willen maken voor blinden en slechtzienden. Op termijn wil ik me ook gaan richten op betere toegankelijkheid voor andere doelgroepen, ouderen bijvoorbeeld.”

Wat raad je medestudenten aan die net als jij iets betekenisvols voor de maatschappij willen doen?

“Kijk wat er nodig is en doe dan wat jou aanspreekt. Dan ben je al vanzelf goed gemotiveerd om je ervoor in te zetten. Het zou helpen als de HAN meer ruimte biedt aan enthousiasme en motivatie. Laat ouderejaarsstudenten die dat willen eenvoudiger een vrije minor volgen. En geef studenten meer inspraak over de inhoud van hun project.”

Lees meer over de Innovatiefste Student van Nederland 2025-competitie, waar ook een tweede finalist van de HAN bij is, Bas Emaus. Lees ook, op HAN.nl, meer over Richards innovatie: Hoe een AI-tool websites toegankelijker maakt.