Boek vol werkvormen voor docenten die hun studenten ‘aan’ willen zetten

Ben jij docent en zou jij jouw studenten weleens ‘aan’ willen zetten? Dat kan lukken met Hoofd, Hart & Handen, een onderwijsmethode die docent Sylvia Bronkhorst bij de HAN heeft ontwikkeld. Samen met onderwijskundige Julika Verhoeven schreef ze er een boek over, vol praktische werkvormen voor in de klas, gebaseerd op jarenlange succesvolle praktijkervaring.

Inchecken

Dit interview begint niet zomaar even. We ‘checken in’, zoals Sylvia dat gewend is te doen. Bewust van hoe je erbij zit. Met aandacht. In het hier en nu. Onder het mom van: een goed begin is het halve werk. Je wordt gezien. Hier, maar zeker ook in de klas.

Zet een glimlach op

Het is een van de quick wins uit het boek “Leren met Hoofd Hart & Handen. Sylvia: “Het lijkt een futiliteit, maar je wint er veel mee: zorg dat je klaar bent als je klas arriveert. Draai een lekker muziekje, zorg dat de stoelen in een fijne opstelling staan en wees er zeker van dat de techniek het doet. Zet een glimlach op! Begroet iedereen, geef je studenten een welkom gevoel.”

“Dat leren vooral een cognitieve zaak is,
is een hardnekkig misverstand”

Ik sta hier maar te ploeteren

Op de vraag wat haar drive is, zegt Sylvia: “Bijna iedereen die voor de klas staat en ‘old school’ lesgeeft, kent de ‘jeukerigheid’, het gevoel dat er iets niet klopt. ‘Studenten komen niet, of ze hebben geen zin, zitten onderuitgezakt. Ik sta hier maar te ploeteren en zij zijn passief. Kan het niet anders?’ Ja, dat kan! Dat leren vooral een cognitieve zaak is, is een hardnekkig misverstand. Want je kunt alleen maar leren met je hele ‘zijn’: snappen met het hoofd, voelen met het hart en beweging brengen met je handen.”

Klas ‘aan’ zetten

In haar docentenbestaan experimenteerde Sylvia met allerlei werkvormen, vanuit de behoefte haar klas ‘aan’ te zetten. Het leverde blije, gemotiveerde studenten op. Ze schaafde bij, vroeg feedback, evalueerde. Tot er een methode ontstond waarmee inmiddels honderden HAN-docenten getraind zijn.

In het curriculum van meerdere opleidingen

De Hoofd Hart & Handen-methode is nu een begrip en wordt omarmd door de HAN. De HAN Academy (training & ontwikkeling voor HAN-medewerkers, red.) biedt de training aan. Enkele HAN-opleidingen hebben de methode zelfs geïntegreerd in hun curriculum. “Dat werkt geweldig”, zegt Sylvia, “onder de voorwaarde dat naast aanpassing van het curriculum ook de docenten worden getraind.”

Quick wins en dagvullende werkvormen

En nu ligt er een boek, waarin alles samenkomt. Van quick wins tot dagvullende werkvormen, aangevuld en uitgelegd met theoretische modellen. Voor dat laatste is medeauteur Julika Verhoeven verantwoordelijk.

Theorie volgt praktijk

Opvallend: theorie volgt praktijk en niet andersom. Sylvia: “Dat klopt! Julika zag dat de methode werkte, maar wilde graag weten waarom. Dus is zij op zoek gegaan naar theoretische onderbouwingen. Deze volgorde van werken voelt niet voor iedereen comfortabel. Geen oordeel daarover, je kunt het boek ook aan de kant leggen als het niet past. Wij hebben bewust gekozen voor bouwen vanuit de praktijk, voor ons klopt het helemaal.”

Gooi jezelf als eerste voor de bus

Ken je Sylvia, dan herken je haar stijl en toon in het boek: energiek, duidelijk, beeldend, staccato en respectvol, geschreven in een prettige vaart. De repeterende structuur maakt het boek toegankelijk, ook voor de docent die ‘even’ een fijne werkvorm zoekt zonder alle hoofdstukken te lezen. Maar wil je de methode echt goed gebruiken, dan zul je als docent zelf aan de bak moeten, legt Sylvia uit. “Je moet bijvoorbeeld eerst voor jezelf weten wat jou drijft voordat je die vraag aan je studenten stelt. Je leeft vóór. Jezelf kwetsbaar opstellen is een randvoorwaarde.” Ze verwijst daarvoor naar het hoofdstuk ‘Gooi jezelf als eerste voor de bus’.

Docenten vinden hun werk daarna veel leuker

“Mijn wens is dat je door het boek gaat voelen: ik kan dit”, zegt Sylvia. “Het is niet zweverig. Je maakt impact. Hoe zakelijk je vak ook is, de relatie tot je studenten doet ertoe. Docenten die gaan werken met Hoofd, Hart & Handen vinden hun werk daarna veel leuker. Ik zie dat terug als ik langs de klassen loop. Er is beweging, er hangen dingen aan de muur, er is vrolijkheid, je hoort muziek. Het is aanstekelijk en maakt nieuwsgierig. Het is bijna frustrerend dat niet alle docenten zo werken. Omdat je met eenvoudige aanpassingen zo veel kunt bereiken.” 

Binnen de omgeving van de HAN Academy bezoekt Julika Verhoeven de training Lesgeven met Hoofd, Hart & Handen. Let op: de link is alleen toegankelijk voor studenten en medewerkers van de HAN.

LEREN MET HOOFD, HART & HANDEN – Studenten AANwezig door een schat aan motiverende werkvormen
Door Sylvia Bronkhorst en Julika Verhoeven. Met tekeningen van Rick van Schendel.
Illustratie: Studio Duikboot, Nijmegen
Omslagontwerp: Haagsblauw, Den Haag
Uitgeverij Boom, ISBN 9789024471867