“Carrièreswitchers lopen over van motivatie”

Mieke de Vries loodst carrièreswitchers en statushouders naar een technisch beroep. Dit doet zij als projectleider en begeleider Zij-instroom (Energie)Techniek. 1 januari gaat ze met pensioen. SAM spreekt haar op de valreep. Over werkelijk zien wie er voor je zit, voorbij het cv, over de magie van Meet & Match, en over andere ervaringslessen uit haar werkpraktijk.

Hoger doel: energietransitie

De laatste tien jaar doet Mieke haar werk vanuit het Sustainable Electrical Energy Centre of Expertise (SEECE): “Telkens met als doel: meer mensen met hbo- of soms ook mbo 4-niveau goed opleiden en toe leiden naar werk in de techniek. In het belang van de energietransitie.”

Dankbaar werk

Dat geeft haar dagelijks energie, vertelt ze: “Het is dankbaar werk om mensen te begeleiden bij een nieuwe loopbaanstap – en daarmee vaak ook een belangrijke levensstap.” Die stap vooruit is hier een voortraject naar een hbo-deeltijdopleiding Elektrotechniek, Gebouwgebonden Installatietechniek of Werktuigbouwkunde. Mieke: “Het geeft mij grote voldoening wanneer ze dit voortraject succesvol doorlopen en een passende leerwerkplek vinden.”

Van dierenarts naar docent

In haar baan krijgt Mieke van doen met een kleurrijk palet aan mensen en wensen. “Van die afwisseling geniet ik. Neem die dierenarts die zich niet kon inkopen in een praktijk en vervolgens vastliep als rijdende dierenarts. Mede met mijn hulp kwam ze terecht in de collegebanken bij Werktuigbouwkunde. Daarna ging ze zelf voor de klas staan, als mbo-docent in de techniek. Geen verkeerde werkomgeving voor iemand die erg van het maken en knutselen is, zoals ze mij meermaals heeft verteld.”

Unieke eigen bijdrage

“Zo kan ik nog honderd voorbeelden noemen”, vervolgt ze. Aan dit soort moedige loopbaanstappen werk ik graag mee. Ik zie ieder individu als unieke deelnemer aan onze samenleving. Iedereen hoort erbij. En iedereen kan, met de juiste bagage en begeleiding, een betekenisvolle bijdrage leveren.”

Stijl van begeleiden

Mieke heeft helder voor ogen hoe ze mensen begeleidt: “Vanaf het eerste gesprek benadruk ik dat zij zelf actief aan de bak moeten. Het gaat om hún loopbaan. Toch blijft begeleiden maatwerk. Soms heeft iemand een zetje nodig om een uitdagende stap te zetten. Anders komt iemands potentieel misschien nooit uit de verf. Dat zou zonde zijn.”

Voorbij het cv kijken

Over dat potentieel gesproken, Mieke weet uit ruime ervaring dat zeker bij de statushouders die zij begeleidt, talenten vaak wat dieper verstopt liggen. “Onze statushouders hebben in het herkomstland al een stevige bodem in de techniek gelegd. Toch is veel van wat zij in hun mars hebben, verscholen. Onder lagen van taal, migratieperikelen, niet-erkende diploma’s, noem maar op. Talenten die verborgen blijven voor wie alleen naar het cv kijkt.”

“Alles begint met goed zien wie er voor je zit, van statushouder tot carrièreswitcher. Even belangrijk is goede vragen stellen”

Vragen stellen die iets losmaken

Maar een kundig begeleider heeft wél oog en oor voor de mens die voor haar of hem zit, benadrukt Mieke: “Alles begint met goed zien wie er voor je zit, van statushouder tot carrièreswitcher. Even belangrijk is goede vragen stellen. Vragen die iets losmaken, die aan het denken zetten, die raken aan drijfveren en passie. Dan pas diep je op wat die persoon werkelijk beweegt, en voor een toekomstige werkgever in huis heeft.”

Koudwatervrees bij kandidaten …

Een goede match maken, dat vergt inzet en stamina, weet Mieke. “Als begeleider moet je er van twéé kanten energie in steken. Carrièreswitchers hebben vaak koudwatervrees omdat ze voor hun gevoel weer onder aan de ladder moeten beginnen. In hun oude werkomgeving hadden ze al een bepaalde positie opgebouwd. Vaak staat er voor hen ook privé veel op het spel. De een is kostwinner, de ander heeft een hoge hypotheek, et cetera.
Toch zijn veel van hun bedenkingen overkomelijk. Zo help ik ze bijvoorbeeld om overtuigend voor het voetlicht te krijgen wat hun meerwaarde voor de nieuwe werkkring is. Niet zelden mondt dit uit in een beter startsalaris.”

… en bij werkgevers

“Toch staat niet elke werkgever meteen te springen om gul de portemonnee te trekken: ‘betaalt die nieuwe zich wel terug?’ Moeilijk in te schatten. De zij-instromer is nu eenmaal niet het ‘standaardpakketje’. Doorgaans gaat de voorkeur uit naar een ervaren professional of een pasafgestudeerde voltijd-hbo’er. Maar van beide groepen zijn er véél te weinig. Goed daarom als het kwartje bij álle werkgevers valt: zij-instromers zijn onmisbaar op de arbeidsmarkt!”

Klik en vertrouwen

Wanneer er, ondanks de reserves, toch een match tot stand komt, dan is dat meestal het gevolg van een klik tussen beide partijen in persoonlijke ontmoetingen: “Van, in één woord: vertrouwen”, weet Mieke. “Die chemie kan al opborrelen tijdens een ochtendje meelopen of eens een dag meedraaien op de werkvloer.”

“Op de werkvloer blijkt dat zij-instromers een steile leercurve hebben. Een werkgever zei laatst: ‘Ze gaan als een speer!’”

Steile leercurve

Zijn kandidaten eenmaal binnen in het bedrijf, dan neemt het enthousiasme bij beide partijen al gauw toe. “Op de werkvloer blijkt dat veel nieuwelingen een steile leercurve hebben. Zoals een werkgever laatst zei: ‘Ze gaan als een speer!’ Niet verwonderlijk, want zij-instromers zijn meestal tot op het bot gemotiveerd. Ze willen dolgraag gauw op hun beoogde werkniveau komen. Vergeet niet dat ze veel hebben opgegeven voor hun nieuwe stap. Vandaar dat ze er per se een succes van willen maken.”

Ook de HAN is nu om

Koudwatervrees, daar had vroeger ook de HAN last van. Velen hier dachten: zij-instromers in de techniek, tsja. Moeilijk vakgebied, constant in verandering. Gaat dat wel goed? Mieke: “Door die scepsis en soms ook vooroordelen bleef de zij-instroom bij de hogeschool geruime tijd een kabbelend beekje. In plaats van de brede rivier, waar de sector en de energietransitie reikhalzend naar uitkijken.”

Be an Engineer

Mieke: “Inmiddels zien we bij de HAN dat het wérkt, en groeit met het enthousiasme het aanbod. Zo participeer ik samen met een collega namens de HAN in Be an Engineer, een landelijk carrièreswitchers-leerwerktraject. Be an Engineer begeleidt mensen met weinig ervaring maar wel passie voor techniek naar een technische hbo-deeltijdopleiding in combinatie met een betaalde leerwerkplek. Zo kunnen zij straks meebouwen aan een duurzame toekomst voor ons allemaal.”

Leven Lang Ontwikkelen

Meer algemeen heeft de HAN steeds meer oog en aanbod voor Leven Lang Ontwikkelen, stelt Mieke vast: “Binnen het technische domein getuigen allerlei HAN-LLO-initiatieven daarvan. Van ons zogenoemde ‘puzzelstukkenproject’, voor wie zich oriënteert op een carrière in de techniek, tot traineeships die deelnemers via een cursus en korte stage startklaar maken voor een technische deeltijdopleiding.”

Wens voor 2035?

Mieke hoopt dat alle bedrijven het over een jaar of tien doodnormaal vinden om carrièreswitchers en statushouders in dienst te hebben. “Omdat die elke dag hun meerwaarde aantonen op de werkvloer – loyaal, leergierig en gemotiveerd als ze zijn. Even vanzelfsprekend is het dan hopelijk ook dat kennisinstellingen als de HAN deze doelgroepen met passend flexibel onderwijs en LLO-aanbod op maat bedienen.”

Persoonlijk contact werkt altijd het beste

Heeft Mieke nog een advies paraat voor de HAN-collega’s die haar werk voortzetten? “Jazeker: volg carrièreswitchers en statushouders op de voet. Zorg voor een één- of tweewekelijks voorbereidend programma dat de kandidaten adequaat op weg helpt. En organiseer ontmoetingen met werkgevers: Meet & Match-events, bedrijfsbezoeken, een meeloopochtend. In een eerder project vanuit SEECE bleek dat mensen zo verbluffend vaak een fijne leerwerkplek vonden. Geloof me, persoonlijk contact betaalt zich altijd terug!”

Een leven na de HAN

Nu is ze klaar bij de HAN. Maar Mieke zit nog vol plannen. Het meest verheugt ze zich op het vrijwilligerswerk waarmee ze drie jaar geleden al is begonnen bij Stadslandbouw Mooieweg in Arnhem-Zuid. “Dit is een gigantische moestuin waar we groente en fruit verbouwen voor de Voedselbank Arnhem. Over dankbaar werk gesproken. En we hebben enorm veel lol met elkaar. Nieuwe vrijwilligers zijn trouwens altijd welkom!”