Olga Observeert: Mevrouwtje / Meneertje

“Nou, mevrouwtje, we hebben het zink verwijderd van uw balkon, hoor!”
Dat ‘mevrouwtje’ ben ik blijkbaar. Zo ontdekte ik tijdens meerdere verbouwingen met tig bouwvakkers, loodgieters en andere werklui over de vloer. “Fijn, meneertje!”, kaats ik terug. De dakdekker trekt verbaasd zijn wenkbrauwen op. Hij lacht ongemakkelijk. “Koffie?”, vraag ik, “Zwart toch, met één zoetje?” Want ik onthoud die dingen.

Dat ‘meneertje’ gooi ik er nu standaard in als ik aangesproken word met ‘mevrouwtje’. Het levert iedere keer een andere reactie op: verwarring, een grijns, gesnuif, boos gemompel, onverwachte waardering. Tuurlijk, ‘ze’ bedoelen het niet slecht, deze hardwerkende vakmensen, deze fluitende goedzakken met een bungelend peukie uit hun mondhoek. Om ze ook maar over één kam te scheren, want ‘ze’ zijn niet allemaal zo, natuurlijk.

Ik vlieg al helemaal in de fik als ze gaan mansplainen. Dus dat ik iets opmerk over hun werk, zoals “De balkondeur sluit niet meer goed aan door de nieuwe loodslab” en ze nonchalant, schamper of lacherig met “Tja, dit kán niet anders, mevrouwtje, vanwege de werking van hout/sowieso een jaren ’30 huis/verzakking van de deur/et cetera”. Huh? Als mijn man hetzelfde zegt, wordt er gelijk iets aan gedaan en, als de ego’s het toelaten, nog sorry gezegd ook.

Tijdens de Opening van het Studiejaar vorige week vertelde bestuursvoorzitter Rob Verhofstad over Elizabeth Cady Stanton, voorloper en -vechtster van de vrouwenrechtenbeweging. De strekking: zij was anno 1840 een wereldburger avant la lettre, iemand die niet alleen iets in gang zette voor zichzelf, maar voor het grotere geheel. Iemand die idealisme met ambitie evenwichtig en daarmee daadkrachtig combineerde.

Veel toehoorders van Rob pikten nóg iets op: vrouwen zijn ver gekomen sinds die tijd. Maar zijn we er ooit helemaal? En wat is ‘helemaal’? Nu kan het zijn dat jij, lezer, dezelfde wenkbrauw optrekt als de dakdekker deed, maar dan van irritatie of verwondering. Omdat je mijn geklaag overdreven vindt: gejammer van een bevoorrecht mens. Of gewoon moe bent van die hele man/vrouw-discussie. Van die ‘woke praat’.

Dat mag. Er zijn nog talloze slagen die gehaald moeten worden. Acceptatie van mensen die niet zijn zoals de meerderheid, die er ‘anders’ uitzien, zich ‘anders’ gedragen. Fijn als jij daar niet bij hoort, gefeliciteerd ook. Maar op veel fronten staan een hoop mensen achter. Zo merk ik als vrouw (met vele privileges, dat besef ik), dat we nog altijd tegen beperkingen, clichés, glazen plafonds en vooroordelen aanlopen. Dat het element ‘emotie’ wordt meegenomen in het interpreteren van onze visies en ideeën. Of ‘de tijd van de maand’. Kleding. Kapsel. Blik. Rolpatronen.

Zodra je om meer salaris vraagt, aangeeft dat je een grens hebt, iemand van repliek dient, een autoband kunt verwisselen, weet hoe je een afdeling of zelfs hogeschool kunt aansturen, blijkt vrouw zijn helaas toch een rol te spelen, linksom of rechtsom. Hoewel we dat óók zelf doen. Want wie doet nog altijd het meeste in het huishouden? Zorgt het meest voor de kinderen? Schikt zich om de harmonie te bewaren? Voelt zich schuldig als we het niet allemaal kunnen combineren? Wij.

Als we opkomen voor onszelf, gaat dit alles door ons hoofd, terwijl we aan de andere kant conflicterende boodschappen horen en voelen: “je moet meer ruimte innemen”, “durf het gewoon te eisen”, “ga er gewoon voor” of juist het bagatelliserende “dat beeld je je in”, “je zoekt ook overal wat achter”, “toeval”.

Zoals bij de HAN-prijzen, die kort na de geëmancipeerde toespraak van Rob werden uitgereikt. Er waren meer mannelijke genomineerden dan vrouwelijke. In de categorie ‘beste docent’ zelfs alleen maar mannen. Toeval? Gezeur om daar op te letten? Of een voorbeeld dat mannen per default meer ruimte in beslag nemen? Het kan zijn dat er voor de prijscategorieën weinig tot geen vrouwen opgegeven waren door collega’s en studenten. Misschien zaten er toevallig meer mannen in de jury. Of juist meer vrouwen die de status quo gewend zijn en het niet opmerken.

Het is allemaal vast niet zo bedoeld. Maar ondertussen is het wel zo. Zoals gezegd: we zijn er nog niet helemaal. Wat dat ‘helemaal’ dan ook moge zijn.

Er gebeurt veel op de HAN én in het leven, en SAM-redacteur Olga vindt er meestal het hare van. Driewekelijks deelt ze wat haar opvalt, irriteert, amuseert of verwondert.