“Surveilleren is actief niks doen”

Peter (67), Henk (77) en Jan (66) hebben zich na hun pensioen aangemeld als surveillant bij de HAN. Van jonge mensen krijgen ze energie, zeggen ze alle drie.  Vandaag vertelt Henk wat hij meemaakt in het heetst van de tentamenstrijd. “Eén student gebruikte eens portofoonoortjes onder de haren om te communiceren met iemand buiten het lokaal.” (3/3)

Surveillant Henk Alards: “Ik ben 77 maar leid een heel actief leven. Ik zing in het mannenkoor van de Luchtmacht, ben vrijwilliger bij een verzorgingshuis, heb zeven kleinkinderen die ik volg, en ik surveilleer al vijftien jaar. Voor mijn pensioen werkte ik als regiodirecteur bij een grote arbodienst. Een vriend heeft me geënthousiasmeerd voor het surveilleren. Ik hou van jonge generaties en vind al die verschillende opleidingen boeiend. Ik surveilleer momenteel bij AFEM, de Pabo en soms bij Techniek in Arnhem. Jaarlijks zijn er vijf tentamenperiodes van twee weken, en inzagemomenten waar studenten de gelegenheid krijgen om gemaakte toetsen in te zien.

Ik merk dat vooral eerstejaars van 17, 18 jaar zenuwachtig zijn voor tentamens omdat ze nog niet goed weten hoe het werkt. Of hoe ze hun tijd moeten verdelen tijdens een toets. Ze komen met trillende handen en een opgejutte blik het lokaal binnen. Het is een hele kunst om ze ontspannen te krijgen. “Ja maar meneer, er hangt echt veel vanaf”, zeggen ze dan. Waarop ik zeg dat een tentamen gewoon een moment is om te kijken hoe je ervoor staat. Of het goed gaat of dat er een stapje bij moet. Ik heb één keer meegemaakt dat een student een paniekaanval kreeg, diegene moest met een surveillantcoördinator buiten het lokaal tot rust komen.

Tijdens de toets loop ik niet als een politieagent rond maar surveilleren betekent wel ‘actief aanwezig’ zijn. Als een student drie keer achter elkaar naar mij kijkt of snel wegkijkt wanneer ik kijk, dan let ik wat beter op diegene. Of ik schud preventief met mijn hoofd. Natuurlijk gaat het wel eens mis, zoals een keer met een formule op het etiket van een waterfles, een briefje in een wetboek en internationale studenten die in eigen taal een antwoord fluisterden. Een paar jaar geleden communiceerde een student zelfs met portofoonoortjes met de haren eroverheen met iemand buiten het lokaal. Praten terwijl iedereen doodstil is, dat gaat natuurlijk niet. Zonde, dit soort fraude veroorzaakt veel heisa. Vooral voor de student.

Dit zijn wel écht uitzonderingen. Mijn ervaring is dat studenten helemaal niet willen frauderen. En waar tien jaar terug alles nog schriftelijk gebeurde, worden toetsen tegenwoordig vooral afgenomen op pc of eigen laptop. Dit vergt een andere manier van surveilleren. Je hebt meer kennis nodig om storingen en opstartproblemen op de laptops en pc’s te verhelpen. Zo nodig gebruiken we leenlaptops om de student niet verder te frustreren.

Als je voorafgaand aan het tentamen de regels even noemt (nu nog naar het toilet, geen papieren in je boeken, etcetera), dan gaat het eigenlijk altijd goed. Studenten met extra tijd zet ik in één groep zodat ze zo min mogelijk gestoord worden. Ik benoem tegen het eind ook even de resterende tijd. Ik hoop studenten zo veel mogelijk in hun kracht te zetten en te houden.

De allerbelangrijkste skill die je nodig hebt om te surveilleren is: actief niks doen. Studenten moeten je aanwezigheid voelen maar je moet stil zijn. Drie uur lang kijk je niet in een boek of op je telefoon, maar ben je geconcentreerd aan het opletten. Ook met z’n tweeën moet je je aandacht erbij houden. Surveilleren houdt me mentaal fit.”

Lees ook het interview met surveillant en coördinator Peter Bekker, die voor zijn pensioen 48 jaar bij de politie werkte: “Het zijn studenten, geen criminelen” . En het verhaal van surveillant Jan: Aanwezig en oplettend, zonder storend te zijn: de surveillant.