Martijn van Koolwijk: interesse in ethiek is voor studenten prijsafhankelijk

Hoe je je tot anderen verhoudt, zou je per individu moeten bekijken, denkt columnist Martijn, die wel aangeeft dat dit de perfecte ethische basishouding voor zijn werk is.

Onlangs bezocht ik een lezing van filosoof Simon Gusman. Naar aanleiding van zijn boek Diep van buiten vertelde hij over het existentialisme van Sartre en De Beauvoir. Het was een boeiende avond die ik eenieder aanraad terug te kijken of luisteren via het YouTube- of Spotify-kanaal van Radboud Reflects. Veel uit de lezing en het boek bleef hangen, maar voor nu wil ik mij focussen op de ethiek die De Beauvoir aan het existentialisme hing.

In het werkveld ben ik betrokken bij twee uitzonderlijke projecten. Het ene is een beschermde woonlocatie die het spanningsveld tussen beschermd wonen en housing first oproept. Het tweede is de eerste Skaeve Huse van Nijmegen, een bijzondere woonvorm bedoeld voor bewoners die zich niet kunnen of willen aanpassen aan een gewone woonomgeving. Beide projecten verhouden zich op een eigen manier tot de maatschappij. Door deze projecten raak ik meer en meer geprikkeld om uitgebreid stil te staan bij ethisch handelen en wat dat eigenlijk betekent.

Tijdens mijn opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening bij de HAN was er weinig ruimte voor sociologie en ethiek. Beide waren verplichte vakken, maar de algehele cultuur focuste zich op psychologie en recht. Het zal de uitkomst geweest zijn van een wisselwerking tussen de opleidingsvragen uit het werkveld (vooral gericht op het beter maken van het zieke individu) en de interesse voor psychologie vanuit menig medestudent. Ook die zal ergens met de focus op het individu te maken hebben gehad. De focus van de student lag met name op het oplopen van een zo laag mogelijke studieschuld. ‘Laat mij gewoon weten hoe ik iets moet doen, nadenken doen we wel wanneer het mij geen mogelijkheden tot een hypotheek kost.’

Volgens De Beauvoir is ieder mens een eigen vrij project waar je je toe moet verhouden. Je moet niet alleen jezelf, maar ook de ander als vrij mens zien. Zo vergroot je vrijheid. Hoe je je tot anderen verhoudt, kun je dus niet van tevoren vangen in ethische richtlijnen, maar zou je per individu moeten bekijken. Ieder ander mens is immers zijn/haar/hen eigen project dat zich op een eigen manier verhoudt tot de dingen. Het is een minimale ethiek waarop het existentialisme geregeld is afgerekend. Toch lijkt het mij de perfecte ethische basishouding voor mijn werk.

Hoe het er inmiddels bij HAN Social Work aan toe gaat, durf ik niet te zeggen, maar in zo’n brede opleiding als Social Work is en MWD was, denk ik dat het nog steeds moeilijk is om studenten met een juiste mix voor ethiek te prikkelen. Qua studiefinanciering is het de afgelopen jaren allemaal nog rampzaliger geworden. Ik hoop dat de wil van de studenten om daarmee in ethiek te duiken niet nog verder is afgenomen.

Voormalig HAN-student Martijn van Koolwijk werkt in de geestelijke gezondheidszorg. Hij schrijft om de week voor SAM. Lees zijn vorige column hier.