Splinter: Alleen sukkels liegen

Sinterklaas is al ruim een week het land uit, en toch houdt het Sinterklaasjournaal me nog bezig. Nooit gedacht dat ik door een scène uit een fictief kinderprogramma zo aan het denken zou worden gezet.

Het grote boek van Sinterklaas is al een jaar zoek. Nu weet Sinterklaas nooit waar alle pakjes bezorgd moeten worden. Ik kijk op 30 november met de jongste het Sinterklaasjournaal, ze is nog een vurige gelover. Sinterklaas komt binnen en vraagt wat er aan de hand is. Alle aanwezige Pieten ontkennen in alle toonaarden dat er iets aan de hand is. Sinterklaas loopt enigszins argwanend weg. ‘Wat een sukkels’ roept mijn oudste. ‘Waarom zeggen ze niet gewoon eerlijk wat er aan de hand is?’ Ik lach het een beetje weg, maar de dagen erna begint het toch te knagen. Waarom zeggen ze inderdaad niet gewoon eerlijk wat er aan de hand is? En waarom doen we dat binnen de HAN ook niet?

Ik kan legio voorbeelden bedenken waarbij we binnen de HAN ook niet eerlijk durven te zijn, ons niet durven uit te spreken. En niet alleen richting collega’s hoger in hiërarchie, maar ook als het gaat om naaste collega’s of zelfs richting onszelf. Helemaal als het tegen de stroom ingaat, zie je dat mensen dan toch maar even op hun lip bijten in plaats van hun hart te luchten. Waar komt dat toch vandaan?

Ik denk terug aan mijn vorige column waarin ik me stevig heb uitgesproken over de keuzes die de HAN maakt aangaande communicatie. Heel veel collega’s en heel veel studenten herkenden zich in dit verhaal getuige het gesprek bij het koffiezetapparaat (‘heb je dit al gelezen, echt de spijker op zijn kop’ of ‘zie je nou wel dat we niet de enigen zijn die vinden dat we niet goed worden geïnformeerd’), maar de publieke reacties die ik teruglees onder de column zijn aanvallend, verdedigend, ontwijkend, afwijzend en afschuivend. Niemand die daar zegt: je hebt misschien wel een punt, wat fijn dat je kritisch bent. Ik vraag me soms af waarom het zo moeilijk is om op ons eigen handelen en op onze eigen keuzes te reflecteren. En ik zeg bewust ons, omdat ik zelf ook niet zonder zonde ben.

Ik denk aan de fabel van de Vos en de Druiven van Aesopus: de vos wil graag hangende druiven eten, maar komt er helaas na meerdere pogingen niet bij. Hij besluit dat hij ze achteraf gezien toch niet écht wilde, omdat ze zuur waren. Een voorbeeld van cognitieve dissonantie: een vervelend spanningsveld dat ontstaat als er sprake is van overtuigingen die in strijd zijn met je eigen overtuiging. En mensen streven naar het verkleinen van deze spanning, dus passen hun eigen overtuigingen aan. Ik zie dat bij de HAN gebeuren: we zijn geneigd ons eigen gedrag en handelen aan te passen als deze voor een spanningsveld zorgen, dus we bewegen met de stroom mee. Daardoor durven we uiteindelijk minder kritisch te zijn en op onszelf en ons eigen handelen te reflecteren.

Dus mijn voornemen voor het nieuwe jaar is om vooral kritisch te blijven, ook op mezelf. Dat ik probeer mijn eigen overtuigingen en handelen niet teveel te laten beïnvloeden voor anderen. Want alleen sukkels liegen tegen Sinterklaas.

Doe je met me mee?

Splinter werkt voor de HAN. Hij schrijft elke drie weken een column voor SAM. Lees hier zijn vorige bijdrage .