Grensoverschrijdend gedrag is niet zo zwart-wit als gedacht

In het kader van de wereldwijde campagne (tegen geweld tegen vrouwen) Orange The World voert Stichting Time Out bij de HAN de theatervoorstelling Safe Space op. Een interactieve voorstelling over grensoverschrijdend gedrag die op momenten pijnlijk realistisch wordt. “Er is nog veel te doen.”

Theatervoorstelling met telefoon

Verwarring alom zodra bezoekers de HAN-theaterzaal mondjesmaat binnendruppelen. Het podium is leeg en een aantal vriendelijke jongeren (acteurs, zo blijkt later) begroet de aanwezige studenten en docenten. Het is een van de manieren waarop Safe Space de denkbeeldige vierde muur tussen het publiek en de acteurs doorbreekt. Wat is echt en wat niet, op het podium? Wél echt is het programma waarmee het publiek anoniem gevraagd wordt om te stemmen op stellingen, de Mentimeter. Door deze QR-code wordt Safe Space een theatervoorstelling waar je je telefoon wél bij je mag houden, graag zelfs.

Safe space in felrode tape

Voordat de bezoekers allemaal plaatsnemen, wordt de eerste vraag op een scherm geprojecteerd. Welke onderwerpen bespreek je liever niet om het gezellig te houden? De antwoordopties ‘politiek’ en ‘religie’ steken er met kop en schouders bovenuit. De gastvrije jongeren blijken Sarah, Puck en Moes te zijn, die de voorstelling samen met ‘docent’ Arnoud introduceren. Met felrode tape wordt de safe space letterlijk op het podium afgetekend. Een plek waar je alles mag zeggen en anderen niet mogen oordelen. Docent Arnoud, die een ‘typische’ man van middelbare leeftijd blijkt, is daar blij mee. Hij heeft het idee dat hij “tegenwoordig niets meer mag zeggen”, klaagt hij.

Wat is grensoverschrijdend?

Wordt het zo’n voorstelling waarbij stereotypes tussen generaties wel heel erg worden uitvergroot? Dat valt mee. De gespeelde scènes zijn een stuk subtieler in het weergeven van grensoverschrijdend gedrag. Sarah en Moes halen Puck bijvoorbeeld over om alcohol te drinken voor een netwerkborrel, terwijl ze dat eigenlijk niet wil. En is die knuffel die Puck aan haar stagebegeleider geeft ook grensoverschrijdend, of is alleen diezelfde stagebegeleider, die zijn handen op haar billen legt, dat?

Waar trek jij de grens?

Grensoverschrijdend gedrag of sociale veiligheid is niet zo zwart-wit of goed of fout zoals vaak wordt geschetst. En nog belangrijker: waar trek je die denkbeeldige grens voor jezelf? Bij discriminerende memes die in een groepsapp worden gedeeld, of ongewenste aanrakingen? Ook de acteurs op het podium weten dat warrige, grijze gebied in verschillende scènes niet te doorbreken. Ze belanden in een verhitte discussie, waarna ze allemáál met tape een safe space voor zichzelf op het podium uittekenen. Herkenbaar, polarisatie ten top, is één van de reacties die naderhand live op het scherm verschijnt.

Perspectief van de dader

Hoewel de aanwezigen tijdens de voorstelling graag hun ervaringen – anoniem – delen, blijkt deelnemen aan het nagesprek moeilijker. Voorzichtig komt de discussie op gang. Bijna iedereen is weleens de grens van een ander overgegaan, blijkt. Maakt je dat automatisch een dader? Of beland je daarmee in een grijs gebied? Safe Space schenkt daarmee ook bijzonder veel aandacht aan het perspectief van de – vermeende – dader. Verliest een ‘dader’ niet ook veel, vooral als een zaak nog helemaal niet bewezen is?

HAN-vertrouwenspersonen onbekend

Een studentenpsycholoog deelt het verhaal van een student die zijn kamer uitgezet werd na beschuldigingen die onwaar bleken te zijn. Een vertrouwenspersoon vraagt zich af hoeveel studenten weten dat er vertrouwenspersonen op de HAN zijn. Minder dan de helft van het publiek staat op. Hij vat het sentiment van de voorstelling kernachtig samen: “Er is nog veel te doen voor ons.” Safe Space maakt indruk. Vijf studentes, die eerder fluisterden dat ze hier vooral voor een verplichte opdracht zaten, verlaten stilletjes de zaal.