Pabo-docent Miranda Kamp: “Kinderboeken vergroten je levensgeluk”

Kinderboekenweek 2023 is vandaag van start gegaan. Miranda Kamp, opleidingsdocent Taal aan de Pabo in Arnhem, is dol op kinderboeken. “Omdat het niet alleen voor kinderen geweldig is, maar óók voor volwassenen.” Een gesprek over woordgrapjes, kleine emoties, diepere lagen, Roald Dahl en waarom lezen je vocabulaire én je levensgeluk vergroot.

“Mijn meest favoriete kinderboek? Mag ik er écht maar eentje kiezen?” Miranda denkt een tijdje na. “Dat kan ik niet, sorry, Het zijn er meerdere.” Ze geeft een paar voorbeelden. “Lampje van Annet Schaap. Prachtig en ontroerend. De Gebroeders Leeuwenhart van Astrid Lindgren. Hartverscheurend. Daar heb ik dikke tranen bij gehuild.”

Woordenschat
Als Miranda over jeugdliteratuur praat, kun je aan alles merken dat het haar aan het hart gaat. Niet alleen geniet de taalliefhebster van de verhalen, maar ook van wat het lezen ervan teweeg brengt. “Op zo veel vlakken is lezen goed voor kinderen. Het zorgt voor schoolsucces, want je vergroot je woordenschat en leert verbanden leggen.” Belangrijker: het zorgt voor levensgeluk. “Je leert over andere belevingswerelden, emoties en empathie. Je herkent jezelf in personages en situaties en traint je voorstellingsvermogen. Ook verrijk je je fantasie. Allemaal eigenschappen die je nodig hebt in het leven.”

Genietgarantie
Als kind leest Miranda al enorm graag, liefst boeken van uitgeverij Lemniscaat. “Ik ontdekte dat de boeken waar ik het meest van genoot, door hen zijn uitgegeven. Vervolgens werd dat mijn criterium: is het van Lemniscaat? Grote kans dat het boek niet teleurstelt.” Nog steeds is Lemniscaat één van de favoriete uitgeverijen van Miranda. “Ze geven bovendien een enorm tof, halfjaarlijks magazine uit: Stach. Vol interviews met Nederlandse kinderboekenschrijvers, recensies en fragmenten uit boeken.” Dankzij Miranda ligt er nu een stapel Stachs in de mediatheek van Pabo Arnhem. “Gratis mee te nemen. Een aanrader.”

Roald Dahl
Terug naar Miranda’s lievelingsboeken. Zoals Daantje Wereldkampioen, van Roald Dahl, die ze meerdere malen aan haar eigen kinderen heeft voorgelezen. Daantje is een aardig, slim, oplettend, grappig jongetje. Hij woont in een oude woonwagen, samen met zijn vader. Daantjes vader stroopt af en toe een fazant. Op een nacht gaat dat mis en moet Daantje hem redden. Miranda: “Roald Dahl benadrukt per definitie dat kinderen fantasierijker, slimmer en leuker zijn dan volwassenen, haha, maar in dit verhaal rekent hij op een vernuftige manier af met kwaden, met doortraptheid. Juist bij dit boek komt goed naar voren dat de ‘gewone’ mens uiteindelijk belangrijker is dan de grote machten.”

“Eerlijk gezegd vind ik het een vereiste dat leerkrachten (voor)lezen”

Belevingswereld van kinderen
In de negentien jaar dat Miranda voor de klas stond in het basisonderwijs, las ze vaak De ongelofelijke Leonardo van Thijs Goverde voor. “Omdat het gaat over pesten en vriendschap. Thema’s die leven in een klas.” De taaldocent vindt het dan ook cruciaal dat leerkrachten jeugdliteratuur lezen. “Eerlijk gezegd vind ik het een vereiste dat leerkrachten (voor)lezen. Hoe weet je anders wat er aansluit bij de belevingswereld van je leerlingen? Hoe je hen kunt bereiken door verhalen te vertellen? Ze leren nieuwe woorden, verkrijgen inzichten en maken kennis met andere werelden.”

Ontlezing
Daarnaast spelen leerkrachten een grote rol in de strijd tegen ontlezing. “Zij kunnen het tij keren door het goede voorbeeld te geven. Dat is hoognodig.” In de lessen die Miranda op de Pabo geeft aan leerkrachten in spe, bouwt ze waar het kan een kwartier leestijd in. “Bovendien zet ik elke les een kinderboek of gedicht in de spotlight. Op die manier probeer ik onze studenten te enthousiasmeren en inspireren.”

Kruistochten en bitterballenbillen
Dat bepaalde verhalen nog lang beklijven, ervaarde Miranda zelf met de kinderboekklassieker Kruistocht in Spijkerbroek van Thea Beckman. Het boek uit 1973, bekroond met een Gouden Griffel en de Europese prijs voor het beste historische kinderboek, gaat over Dolf, die door een tijdmachine plotseling in de kinderkruistocht van 1212 belandt. Hij kan niet meer terug naar de twintigste eeuw en besluit mee te lopen met de 8000 kinderen op hun gevaarlijke tocht over de Alpen naar Genua. “Toen we kort na het lezen op vakantie gingen naar Oostenrijk, door de Alpen, keek ik uit het autoraam, en ‘herbeleefde’ ik het verhaal. Zo ontdek je dat sommige boeken bij je blijven en op verschillende manieren weer opduiken in je leven.”

Kriskras
Het gesprek met Miranda gaat kriskras door de wondere wereld van jeugdliteratuur. Over de heerlijke woordgrapjes van Tosca Menten (“wc-paardje, tietvlieg, alsjemenou/alsjemestraks, bitterballenbillen”), het gevaar van censureren (“Dat je ‘neger’ vervangt in Pippi Langkous, snap ik volledig, maar ‘dik’ bij Roald Dahl vervangen met ‘omvangrijk’ vind ik onzin”), dat Geronimo Stilton bij haar niet zo in de smaak valt (“veel te druk, met allerlei lettertypen en plaatjes”) en over ambivalente gevoelens betreft #booktok (“Geweldig dat bookfluencers jongeren aanzetten tot lezen, maar wel jammer dat het veelal gaat om buitenlandse boeken. De Nederlandse jeugd- en jongerenliteratuur heeft zó veel moois te bieden”).

“Kinderboeken kaarten eveneens zware thema’s aan, maar verweven dit vaker met humor, lichtheid en relativering“

Vak apart
Waarom ‘moeten’ volwassenen eigenlijk doorgaan met het lezen van kinderboeken? Miranda: “Niks moet, natuurlijk. Maar juist in kinderboeken worden emoties heel puur en oprecht omschreven. Met name de kleine, herkenbare emoties. Al zijn grote gevoelens als verdriet, jaloezie, verlies, vreugde en vriendschap ook heel prominent en rauw verweven.” Dat is toch ook zo in volwassen literatuur? “Zeker!”, reageert Miranda. “Maar na het lezen van boeken van auteurs als Griet op de Beeck of Lize Spit, ben ik wel echt gesloopt. Het is prachtig, maar óók loodzwaar. Kinderboeken kaarten eveneens zware thema’s aan, maar verweven dit vaker met humor, lichtheid en relativering. Het is een genre én een vak apart.”

Grote Vriendelijke Tips
Heeft ze nog tips voor ons, in deze speciale week? “Oh, een heleboel!”, lacht Miranda. “Ik lees momenteel veel van auteur Marco Kunst, zoals De Waterwaack van Natterlande en Patroon. Spinder en Hart van Staal van Simon van der Geest zijn ook aanraders.” Ze noemt daarnaast een reeks ‘altijd-goed-boeken’: Meester Jaap van Jacques Vriens, De Gorgels van Jochem Meijer, Verhalen van de boze Heks van Hanna Kraan, het gehele oeuvre van Roald Dahl, Gozert, Luna en Missie Afbreken van Pieter Koolwijk en Donderkat en Wisselkinderen van Thijs Goverde. “Als luistertip heb ik De Grote Vriendelijke Podcast (een knipoog naar het boek De Grote Vriendelijke Reus van Roald Dahl -red.), een podcast voor volwassenen die van jeugdliteratuur houden.” Uiteindelijk is het vooral belangrijk dat je iets kiest wat je aanspreekt. “Zelfs als dat Geronimo Stilton is”, grapt Miranda. “Al hoop ik natuurlijk dat je één van mijn tips probeert.”

Meer weten over de Kinderboekenweek? Klik dan hier!