Schurft: we moeten er met elkaar vanaf zien te komen (deel 3)

Huisartsen en dermatologen zien het aantal mensen met schurft flink oplopen. Vooral onder studenten is het probleem groot. Eerder vertelden twee HAN-studenten wat de huidziekte met hen deed. Vandaag spreken we GGD-verpleegkundige Charlotte van Rijssel: “Schurft krijgen heeft niks met hygiëne te maken.” (deel 3 van 3)

Van Rijssel werkt als verpleegkundige infectieziektebestrijding  bij GGD Gelderland Zuid. Hier wordt gewerkt om grofweg vijftig meldingsplichtige ziekten (denk aan kinkhoest, hepatitis A, B en C en meningokokken etcetera) en uitbraken van ziektes zoals schurft in kaart te brengen, te bestrijden en hierin te adviseren.

Sinds wanneer en waardoor loopt het aantal mensen dat schurft heeft zo op?
“Schurft is geen meldingsplichtige ziekte. De huisarts hoeft een schurftgeval dus niet bij de GGD te melden. Hierdoor zijn er geen exacte cijfers bekend. Huisartsen en dermatologen zien in hun praktijk wel dat er sinds het begin van de coronatijd een stijgende lijn te zien is in het aantal meldingen van scabiës, ofwel schurft. Ook zien we bij de GGD een grote toename van vragen over schurft. Vooral in studentensteden als bijvoorbeeld Amsterdam, Groningen, Utrecht en Nijmegen komt schurft veel voor. Maar niet alleen in studentenhuizen is het probleem groot. Ook in verzorgingshuizen, kinderopvangcentra en azc’s. Overal waar mensen dicht op elkaar leven. In studentenhuizen zit je vaak in iemands kamer bij elkaar op bed of samen op de bank in de gedeelde woonkamer. Tijdens gezellige avondjes heb je zo vijftien minuten huid op huid contact. Of je deelt bijvoorbeeld kleding of keukenhanddoeken, waar de mijten drie dagen op kunnen overleven.”

Zijn de eerste symptomen van schurft bij iedereen hetzelfde?
“Nee, helaas niet. Dit maakt het ook zo lastig om snel een diagnose te stellen, met alle besmettingsrisico’s van dien. Bijna iedereen krijgt last van jeuk; een allergische reactie van je lichaam op de afvalstoffen van de mijten. Na verloop van tijd zie je ‘gangetjes’ die de vrouwtjesmijten graven om eitjes te leggen. Vaak verschijnen de eerste plekjes op warme plekken, net als bij eczeem. De huisarts heeft niet alle apparatuur die de dermatoloog wel heeft en zal sneller afgaan op een verhaal.” 

Wat zijn de verschillen in behandeling met permetrine crème en gel, en ivermectine tabletten?
“De crème en gel doden zowel de mijten als de eitjes van de mijten. De pillen doden alleen de mijten. Zowel bij de behandeling met de pillen als met de crème of gel is het belangrijk de behandeling na een week te herhalen. Bij de pillen om de mijten die uit de eitjes zijn gekomen te doden, en bij de crème en gel om de eventueel vergeten plekjes in de tweede behandeling mee te nemen. We gaan er hetzelfde mee om, het verschilt per persoon wat de voorkeur heeft. Soms kiest de behandelaar ervoor om een behandeling voor te schrijven met pillen én crème of gel tegelijkertijd. Omdat alle medicatie mijten moet doden is het agressief voor je huid. Na behandeling raden we aan de huid te verzorgen met parfumvrije vette crème. Droge huid veroorzaakt ook jeuk.”

Wanneer behandelingen na maanden proberen nog niet aanslaan, zoals bij deze HAN-studenten het geval was, wat gaat er dan vaak mis?
“Als we horen dat dit het geval is, gaan we samen met diegene stap voor stap alles na. Met het van top tot teen insmeren gebeurt het weleens dat plekjes vergeten worden. Iemand gaat ’s nachts naar de wc maar smeert bijvoorbeeld niet opnieuw de bilnaad in, of de handen na het handen wassen. Je moet twaalf uur ingesmeerd zijn. Ook is de huid op sommige plekken wel eens verschilferd waardoor de zalf niet goed doordringt.
Soms gaat het mis met werk- of sportkleding. Je moet kleding op 60 graden wassen, maar dat gaat bijvoorbeeld niet met bokshandschoenen. En een schurftmijt kan ook tijdelijk op een huisdier zitten, en dan weer bij je terugkomen na de behandeling. De mijt kan drie dagen overleven zonder mens. Het is dan ook beter om je hond of kat even niet aan te halen. Het blijft een secuur werk om de behandeling goed uit te voeren op alle fronten. Wat ook heel belangrijk is: je moet met een partner, huisgenoot of familielid precies tegelijkertijd behandelen. Als er één iemand in huis is die het niet goed uitvoert, dan blijft schurft door het huis pingpongen. Voor zover bekend is resistentie tegen deze medicatie niet bewezen.”

Zijn er hardnekkige veronderstellingen over schurft die niet kloppen?
“Vaak wordt gedacht dat scabiës een hygiëneprobleem is maar daar heeft het niks mee te maken. Je krijgt het gewoon van iemand. Als je veel doucht en kleding op 60 graden wast, zullen mijtjes wegspoelen maar niet allemaal, dus dit lost het probleem niet op. Je kunt heel onhygiënisch leven en niemand zien met schurft; dan krijg je het niet. Dit beeld is helaas hardnekkig en stigmatiserend. Extra vervelend voor mensen die het overkomt.”

Merken jullie dat studenten het lastig vinden om anderen in te lichten over mogelijke besmetting?
“Mensen voelen zich vaak heel schuldig wanneer ze veel mensen besmet kunnen hebben in de periode dat ze nog niet wisten dat ze schurft hadden. Veel studenten werken in de zorg met kwetsbare mensen. En in het ene studentenhuis gaat de aanpak soepel, in het andere kan het een drama zijn. Als je het niet deelt met huisgenoten, krijg je het gemakkelijker weer opnieuw. Het is dus echt van groot belang dat je de mensen met wie je contact hebt gehad informeert en dat zij zich ook (preventief) behandelen.”

Hoelang duurt het gemiddeld voordat je van schurft af komt?
“Dat durf ik niet te zeggen. Ik heb veel mensen gesproken die er na twee weken behandelen vanaf waren. Bij de GGD komen uiteraard ook mensen die er lang mee zitten en wanhopig zijn. We zien dat de fysieke en mentale last in die gevallen groot is. Het beheerst echt hun leven. Sommige gevallen zijn heel complex. Zo had iemand een houten been met stof, ze kwam niet van de mijten af. En een vluchteling had maar één set kleding. Voor studenten is het -met toewijding- te doen om er vanaf te komen.”

Studenten klagen over de hoge kosten van de medicatie.
“We merken inderdaad dat kosten voor een drempel zorgen. Studenten krijgen het vergoed maar moeten dit helaas wel van hun eigen risico betalen. Gezonde studenten hebben verder nauwelijks zorgkosten. Dus ja, het is duur voor studenten en dat is vervelend. Uiteindelijk is iedereen erbij gebaat dat schurft zo snel mogelijk verdwijnt. Het is een sociaal gebeuren. We moeten er echt samen vanaf zien te komen.”

Kijk voor meer informatie over schurft op de website van GGD Gelderland Zuid of de website van het RIVM. Heb je vragen die niet beantwoord worden? Op maandag, dinsdag en donderdag van 13.30 tot 15.30 uur is er een schurftspreekuur. Bel hiervoor naar 088 -144 71 26.

Lees ook de persoonlijke verhalen over het hebben van schurft van HAN-studenten Anna (“Het was een mentale uitputtingsslag”) en Fleur (“Het is allesoverheersend. Concentreren op school lukte niet meer”).