Martijn van Koolwijk: “Deze column bevat enorme spoilers voor de film NOPE uit 2022”

Een waanzinnig goed gemaakte science fiction-thriller, maar ook een film over onze obsessie gezien te willen worden door anonieme ogen, zegt Martijn van Koolwijk.

‘Look at me,’ roept Torre Florim van de Nijmeegse pophitmachine De Staat in het gelijknamige nummer. ‘Are you paying attention? Are you paying respect? Are you paying attention? Junkie go, junkie get. Are you paying attention? Are you paying respect?’
Het nummer gaat over verslaafd zijn aan aandacht en roem en ondanks dat het niet helemaal overeenkomt met de thematiek van Jordan Peeles nieuwste film NOPE, zit het nummer van De Staat sinds het zien van de film in mijn hoofd.

Wie NOPE achteroverleunend bekijkt, ziet een waanzinnig goed gemaakte science fiction-thriller waarin een paardenboerderij belaagd wordt door een ufo. Wie echter openstaat voor de vele lagen die Peele steevast in zijn films stopt, lagen die je eraf kan pellen, ziet een film over onze obsessie gezien te willen worden door anonieme ogen, een obsessie die ten koste gaat van onze band met onze naasten.

‘De kijker’ noemt voormalig kindster en pretparkeigenaar Ricky de ufo, vlak voordat we voor het eerst zien dat het ding wel erg veel op een oog lijkt. Ricky hoopt weer beroemd te worden en de aandacht op zich te vestigen, door de bezoekers van zijn pretpark kennis te laten maken met buitenaards leven. Zijn gezin wordt vooral instrumenteel ingezet ter ondersteuning van de door hem bedachte shows. Ook cameraman Antlers is op zoek naar eeuwige aandacht en durft (net als een juice-reporter) zijn leven te geven in ruil voor het maken van een shot dat hem onsterfelijk maakt.

Angel is verlaten door zijn vriendin. Zij staat op punt van doorbreken en kan een nobody als winkelmedewerker Angel als vriend daarbij niet gebruiken. Angel grijpt de kans om Keke te helpen ‘op Oprah’ te komen met beelden van een ufo dan ook meer dan gretig aan. Door zijn obsessie hiervoor ziet hij zijn collega Nessie niet meer staan. Keke op haar beurt is een ster in het aanprijzen van het werk van haar broer op de paardenboerderij – hij traint paarden voor Hollywoodfilms -, maar zelf doorbreken als zangeres, actrice of model lukt maar niet. Met het bewijs voor buitenaards leven hoopt ze zichzelf definitief op de kaart te zetten.

Haar broer OJ geeft niks om roem. Hij wil het bedrijf van zijn vader kunnen behouden en geeft al in een flashback aan op zijn zus te letten. In een wereld als die van NOPE, waarin iedereen vecht om roem, is OJ de donkere ruiter uit de video die een paar keer terugkeert in de film. De video is het eerste bewegende beeld ooit gemaakt. We zien een donkere man op een paard, een video waarvan iedereen de maker kent, terwijl niemand de naam van de ruiter kent. OJ is een moderne versie van die ruiter, met als grootste verschil dat hij – wanneer de ufo/’kijker’ verslagen is – eindelijk gezien wordt door zijn naasten. Zijn zus streeft niet langer roem na, maar ziet hoe waardevol de band met haar broer is. De ufo verandert in de slotscène niet voor niks van een oog in een diafragma. Hetzelfde diafragma als waar de video van de ruiter in getoond werd in het begin van de film.

Dan is er tot slot nog ‘de kijker’: de buitenaardse toeschouwer die het spektakel op de boerderij aanschouwt en de bewoners ervan letterlijk opslokt. Hij komt aan zijn einde door het opslokken van te veel plastic rommel. Glimmend vermaak, hol vanbinnen, giftig en zonder enige voedingswaarde, voor een korte kick. Kijken als dope, als drugs.

‘Look at me. Are you paying attention? Are you paying respect? Are you paying attention? Junkie go, junkie get.’

Voormalig HAN-student Martijn van Koolwijk werkt in de geestelijke gezondheidszorg. Hij schrijft om de week een column voor SAM. Lees zijn vorige bijdrage hier.